Ως επιληψία ορίζονται οι παροδικές διαταραχές της εγκεφαλικής δραστηριότητας με αιτία μία αιφνίδια, ανώμαλη, εκφόρτιση κάποιων εγκεφαλικών νευρώνων. Αν αυτή η ομάδα εκφόρτισης περιοριστεί σε μια περιοχή τότε η δραστηριότητα παραμένει τοπικά  και πρόκειται για εστιακή επιληπτική κρίση, με παροξυντικά φαινόμενα από την περιοχή αυτή, χωρίς απώλεια της συνείδησης ή αν γενικευτεί προτογενώς ή δευτερογενώς και πλήξει το σύνολο του εγκεφάλου και πρόκειται για γενικευμένη επιληπτική κρίση με απώλεια της συνείδησης και επιληπτικούς σπασμούς.

Κάθε αιτία που μπορεί να επηρεάσει την κανονική λειτουργία των νεύρων μπορεί να προκαλέσει επιληψία. Ένα τραύμα, μία αιμορραγία , μία λοίμωξη (μηνιγγίτιδα, εγκεφαλίτιδα) ή κάποια ανωμαλία στην ανάπτυξη του εγκεφάλου, μπορεί να είναι οι αιτίες της επιληψίας.

Ένα μεμονωμένο επιληπτικό επεισόδιο αποτελεί μία επιληπτική κρίση και μπορεί να οφείλεται σε πολλές αιτίες. Αν όμως οι επιληπτικές κρίσεις επαναλαμβάνονται τότε πρόκειται για τη διάγνωση της επιληψίας ως νόσου και ο ασθενής πρέπει να τεθεί σε φαρμακευτική αγωγή και σε παρακολούθηση. Οι περισσότεροι επιληπτικοί ζουν μία κανονική ζωή, παρά το γεγονός ότι  η επιληψία δεν μπορεί να ιαθεί, γιατί  με την σωστή αντιεπιληπτική φαρμακευτική αγωγή,, οι επιληπτικές κρίσεις μπορεί να μειωθούν σημαντικά μέχρι μηδενισμού.

Σε αρκετές περιπτώσεις, κυρίως στα παιδιά αλλά και στους ενήλικες ασθενείς,, αναπτύσσονται συναισθηματικές διαταραχές  και διαταραχές συμπεριφοράς ως αποτέλεσμα της  απογοήτευσης, του αιφνιδιασμού και των κοινωνικών προβλημάτων που δημιουργεί η ασθένεια αυτή.

Η επιληψία έχει ποικίλα αίτια. Ως Συμπτωματική ή Δευτεροπαθής χαρακτηρίζεται η επιληψία όπως που οφείλεται σε εγκεφαλικές κακώσεις, σε λοιμώξεις του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος (εγκεφαλίτιδες), σε όγκους του εγκεφάλου, σε αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια σε αγγειακές δυσπλασίες καθώς υπάρχει εμφανής υποκείμενη δομική βλάβη. Αντίθετα η επιληψία χαρακτηρίζεται  ως πρωτοπαθής ή ιδιοπαθής όταν δεν υπάρχει κάποια παθολογοανατομική βλάβη.

Συνήθως οι επιληπτικές κρίσεις εμφανίζονται χωρίς κανένα εκλυτικό αίτιο. Υπάρχουν όμως κάποιοι παράγοντες που ενισχύουν την έλευση ενός επεισοδίου, αυτοί είναι:
Πυρετός, ιδιαίτερα όταν είναι υψηλός
Έλλειψη ύπνου
Υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ
Διακοπή χρήσης αλκοόλ ή άλλων εθιστικών ουσιών (αν γίνεται τακτική χρήση τους).
Η σωματική και η πνευματική καταπόνηση και το stress.

Η συμπτωματολογία μίας επιληπτικής κρίσης είναι ανάλογη της εντόπισης της εστίας που παρουσιάζει την ανώμαλη ηλεκτρική δραστηριότητα και του βαθμού εξάπλωσης της ανώμαλης ηλεκτρικής  δραστηριότητας, σε άλλες εγκεφαλικές περιοχές. Η διάρκεια μίας επιληπτικής κρίσης είναι μικρότερη του ενός λεπτού,, αν και φαίνεται, λόγω της βαρύτητας της εικόνας ότι διαρκεί πολύ περισσότερο.

Σε κάποιες περιπτώσεις η ανώμαλη εκφόρτιση εμφανίζεται ταυτόχρονα σε όλο τον εγκέφαλο, και αυτή είναι η η πρωτοπαθώς γενικευμένη κρίση, ενώ όταν η ανώμαλη εκφόρτιση ξεκινά από μία σαφώς οριζόμενη περιοχή του εγκεφάλου, και τότε προκαλείται μία εστιακή επιληπτική κρίση.

Στις εστιακές κρίσεις, αν η παθολογική δραστηριότητα περιοριστεί σε ορισμένη περιοχή, τα συμπτώματα θα σχετίζονται με αυτή την συγκεκριμένη εστία. Η κρίση θα είναι απλή εστιακή. Ετσι αν έχει προσβληθεί η κινητική περιοχή μπορεί να εμφανιστούν στροφή των οφθαλμών και της κεφαλής, σπασμοί σε ένα μέλος ή πλευρά του σώματος ή μπορεί να εμφανιστούν αισθητικά (μουδιάσματα) ή αισθητηριακά φαινόμενα (οπτικές λάμψεις ή σκοτώματα), ακουστικές (κουδουνίσματα και ομιλίες), οσφρητικές (διάφορες οσμές) ψευδαισθήσεις. Αν συμβεί και επηρεασμός – έκπτωση του επιπέδου συνείδησης, τότε πρόκειται για μία σύνθετη εστιακή κρίση, που αν επεκταθεί και σε γειτονικές περιοχές, και τα αρχικά εστιακά φαινόμενα γενικευτούν, με εμφάνιση τονικοκλονικών σπασμών και στα τέσσερα άκρα, με συνοδό απώλεια συνείδησης,  τότε πρόκειται για μία δευτερογενώς γενικευμένη κρίση.

Κατά την επιληπτική κρίση δυνατόν να εμφανιστούν και κάποια δευτερεύοντα χαρακτηριστικά όπως η έξοδος σιέλου ή αφρώδης σιελού ή και αιματηρές,, από τις αυξημένες βρογχικές εκκρίσεις και στον αυτοτραυματισμό (δήξη γλώσσας).

Επίσης συχνά εμφανίζεται απώλεια ούρων ή και κοπράνων λόγω χάλασης των αντίστοιχων σφιγκτήρων στην  ολοκλήρωση της κρίσης.

Ακόμα μετά το τέλος της κρίσης μπορεί να υπάρχει αδυναμία στην κίνηση των μελών που εμφάνισαν σπασμούς (μετακριτική παράλυση) που αποκαθιστάται μέσα σε μία ώρα.

Οι οδηγίες αυτές αφορούν κάθε παριστάμενο στην επιληπτική κρίση με δεδομένο ότι ο ασθενής δεν είναι σε θέση να επικοινωνήσει με νηφαλιότητα.

Απαιτείται ψυχραιμία και πρέπει να παρατηρήσει τη διάρκεια, το αν υπάρχουν οι αισθήσεις κατά την κρίση, ποια μέλη συμμετέχουν στην κρίση και με ποια σειρά.

Η προστασία του ασθενούς συνίσταται στην αποφυγή τραυματισμών κατά πτώση και την ίδια την κρίση. Είναι καλό να χαλαρώσουν  κάποια σφιχτά ρούχα, να απομακρυνθούν τα γυαλιά , η ενδεχόμενη τεχνητή οδοντοστοιχία και καλό είναι να τοποθετηθεί σε πλάγια θέση, για να περιοριστεί ο κίνδυνος εισρόφησης από πιθανά εμέσματα και η τοποθέτηση ενός μαξιλαριού κάτω από το κεφάλι. Όταν ο ασθενής αποκτήσει την συνείδηση του και τις αισθήσεις του εξακολουθεί η σύγχυση του και κάποιος πρέπει να τον  καθησυχάσει.

Κάποιες ενδεχόμενα άσκοπές ενέργειες είναι καλό να αποφευχθούν, όπως η μετακίνηση του ασθενή ή να γίνει προσπάθεια να περιοριστούν  οι κινήσεις των σπασμών  που έχουν εκρηκτικό χαρακτήρα και μπορούν να  συμβούν μέχρι κατάγματα και εξαρθρήματα.  Δεν χρειάζεται να γίνεται προσπάθεια εισαγωγής σκληρών αντικειμένων ανάμεσα στα δόντια, υπάρχει κίνδυνος τραυματισμού και αυτοτραυματισμού και πρέπει να αποφεύγεται.

Η χορήγηση νερού ή κάποιου φαρμάκου κατά τη διάρκεια της κρίσης πρέπι να αποφεύγεται, για τον κίνδυνο της πνιγμονής. Τέλος, αν είναι γνωστές οι κρίσεις, η διάρκεια και τα χαρακτηριστικά του δεν χρειάζεται η κλήση ασθενοφόρου ή γιατρού εκτός αν στην παρούσα κρίση συμβαίνει κάτι το διαφορετικό.

Η επιληψία είναι μία συχνή νευρολογική πάθηση και το 1% περίπου του γενικού πληθυσμού πάσχει. Ένα μεγάλο ποσοστό εντοπίζεται στις ηλικίες 6-15 χρονών, δηλαδή συχνά εμφανίζεται σε σχετικά μικρή ηλικία. Στις μεγαλύτερες ηλικίες τα ποσοστά φαίνεται να ελαττώνονται, με μία αύξηση της συχνότητας μετά τα 60 χρόνια λόγω της αυξημένης συμμετοχής της συμπτωματικής επιληψίας, από την αύξηση των ανάλογων αιτιών (εγκεφαλικοί όγκοι, αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια).

Όταν συμβαίνουν επανειλημμένοι επιληπτικοί σπασμοί, η μία επιληπτική κρίση ακολουθεί την άλλη επιληπτική κρίση και στο μεσοδιάστημα τους δεν επέρχεται η ανάνηψη της συνείδησης τότε η κατάσταση χαρακτηρίζεται ως επιληπτική κατάσταση. Αυτή η κατάσταση είναι κυρίως απειλητική για τη ζωή του ασθενούς και χρειάζεται νοσοκομειακή νοσηλεία και μάλιστα σε ειδικές μονάδες εντατικής θεραπείας. Μία ακόμη σημαντική απειλή, για τη ζωή των επιληπτικών, είναι ο αιφνίδιος και ανεξήγητος θάνατος.

Πυρετικοί σπασμοί είναι οι σπασμοί που συμβαίνουν σε νήπια 3-5 μηνών, σε συνθήκες που εμφανίζουν υψηλό πυρετό και είναι εντελώς καλοήθεις.

Η διάγνωση της επιληψίας τίθεται συνήθως από την περιγραφή του επεισοδίου της κρίσης από κάποιο παρευρισκόμενο. Στην συνέχεια ακολουθούν κάποιες παρακλινικές εξετάσεις που σκοπό έχουν στη διαπίστωση ή όχι  κάποιας υποκείμενης αιτίας και για την επιλογή της κατάλληλης αγωγής.

Η αξονική και η μαγνητική τομογραφία του εγκεφάλου είναι η εξέταση που θα δώσει την εικόνα της ανατομικής δομής του εγκεφάλου και της πιθανής διατάραξης της από κάποια εστιακή βλάβη (αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, εγκεφαλικός όγκος, παλαιά κρανιοεγκεφαλική κάκωση, τραυματικά αιματώματα κ.λ.π.)

Η εξέταση που μπορεί να ταυτοποιήσει την παθολογική εγκεφαλική δραστηριότητα είναι το ηλεκτροεγκεφαλογράφημα (ΗΕΓ) που καταγράφει την εγκεφαλική δραστηριότητα σε πραγματικό χρόνο. Πρόκειται για μία ανώδυνη εξέταση χωρίς καμία σημαντική αντένδειξη. Με την τοποθέτηση ηλεκτροδίων επί του τριχωτού της κεφαλής και με διαφορετικές διατάξεις σύνδεσης τους όπως και με δοκιμασίες ενεργοποίησης (άνοιγμα οφθαλμών, υπέρπνοια, διαλείπων φωτεινός ερεθισμός) πιθανόν να καταγράφουν  οι ειδικές ΗΕΓραφικές ανωμαλίες ή και να προκληθεί μια επιληπτική κρίση.

Το 70% των επιληπτικών, με ένα μόνο αντιεπιληπτικό φάρμακο, ελέγχονται ικανοποιητικά, το 20% των επιληπτικών χρειάζονται και δεύτερο ή τρίτο αντιεπιληπτικό φάρμακο για να εμφανιστεί σημαντική βελτίωση και μόνο ένα 10% των ασθενών δεν ανταποκρίνονται  στην φαρμακευτική αγωγή με πολλές και πολύπλοκες αλλαγές των φαρμάκων και αναζητά άλλες θεραπείες (π.χ. χειρουργική).

Οι παροξυσμοί της νόσου (οι επιληπτικές κρίσεις), με την κατάλληλη φαρμακοθεραπεία, ελέγχονται απόλυτα στο 50% περίπου των πασχόντων.

 Φάρμακα παλαια:
φαινυτοίνη, φαινοβαρβιτάλη, καρβαμαζεπίνη, βαλπροιζικό οξύ, αιθουσοξιμίδη, διαζεπάμη

Φάρμακα νέα:
γκαμπαπεντίνη, λαμοτριγίνη, τιαγκαμπίνη, τοπιραμάτη, βιγκαμπατρίνη, λαβιρασετάμη, λακοσαμίδη

Τελευταία ξέλιξη είναι η χρήση της συσκευής διέγερσης του πνευμονογαστρικού νεύρου που δρα  ως “βηματοδότης”, διεγείρει το νεύρο και έτσι μειώνεται η συχνότητα των κρίσεων.

Η χειρουργική θεραπεία συνιστάται στην  εξαίρεση της επιληπτικής εστίας όταν αυτή είναι φαρμακοανθεκτική και είναι σε θέση που μπορεί, χωρίς μεγάλες βλάβες να εξαιρεθεί.

Μορφή θεραπείας είναι και η ειδική δίαιτα που είναι πλούσια σε λίπη και πτωχή σε υδατάνθρακες (κετογενής δίαιτα) που αναστέλει την εγκεφαλική ευερεθιστότητα.

Τα περισσότερα αντιεπιληπτικά φάρμακα μεταβολίζονται στο ήπαρ και αλληλοεπηρεάζουν τον μεταβολισμό άλλων φαρμάκων, με ανάλογη φαρμακοκινιτική. Έτσι τα αντιεπιληπτικά φάρμακα μπορούν να περιορίσουν τη δράση των αντισυλληπτικών δισκίων, με κίνδυνο ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες, και των αντιπηκτικών φαρμάκων με τον κίνδυνο αιμορραγικών επεισοδίων.

Οι γυναίκες που είναι στην αναπαραγωγική ηλικία, μπορούν να τεκνοποιήσουν αλλά αυτό πρέπει να γίνει προγραμματισμένα και θα πρέπει να λαμβάνεται αντιεπιληπτική αγωγή σε τέτοια δοσολογία ώστε να έχει την δυνατή μικρότερη επίδραση στο κύημα. Η διακοπή της αγωγής είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη και μπορεί να πυροδοτήσει ανθεκτικές επιληπτικές κρίσεις, επικίνδυνες για την επιβίωση  του κυήματος αλλά και της μητέρας.

Η ποιότητα ζωής των πασχόντων έχει ιδιαίτερη βαρύτητα και σημασία. Έτσι υπάρχουν ειδικές γενικές οδηγίες που δεν παραβλάπουν την ποιότητα της ζωής  και από την άλλη δυνητικά προστατεύουν από νέες κρίσεις και τις επιπλοκές τους.

Έτσι, δίνεται η σύσταση, να μην κλειδώνονται  μόνοι τους, σε ένα χώρο (μπάνιο). Οι πάσχοντες πρέπει να έχουν  επαρκή ύπνο, με κατάκλιση και αφύπνιση σε τακτικές ώρες. Αν η κατάκλιση είναι καθυστερημένη, είναι καλό να παρατείνεται η αφύπνιση ώστε να ολοκληρωθούν οι συνήθεις ώρες του ύπνου, ακόμη και αν πρόκειται για την ώρα λήψης του φαρμάκου.

Η κατανάλωση αλκοόλ προδιαθέτει να εμφανιστούν επιληπτικές κρίσεις, ειδικά σε αυτές με μυοκλονίες. Η μικρή, συνήθης, κοινωνική κατανάλωση αλκοόλ συνήθως δεν δημιουργεί πρόβλημα αλλά οποιαδήποτε υπερβολή μπορεί να επηρεάσει και την δράση της αγωγής.

Προφυλάξεις για την παρακολούθηση TV ή οθόνες H/Y και ηλεκτρονικών παιχνιδιών αφορούν μόνο τις περιπτώσεις φωτοευαίσθητης επιληψίας και οι προφυλάξεις είναι ο καλός φωτισμός του χώρου, η ικανή απόσταση από την οθόνη και η αποφυγή της πολύωρης χρήσης που μπορεί να οδηγήσει  σε πνευματική κόπωση και διαταραχές του ύπνου που με την σειρά τους ευνοούν την εμφάνιση &m.