Οι πολυνευροπάθειες είναι μία σειρά παθήσεων των περιφερικών και των κρανιακών νεύρων που οφείλονται σε διάφορα μεταβολικά, τοξικά και κληρονομικά αίτια. Η συμπτωματολογία τους συνίσταται σε κινητικές διαταραχές (αδυναμία, μυϊκή ατροφία), αισθητικές διαταραχές (υπαισθησία, δυσαισθησία, αιμωδίες, δερματικές βλάβες), και σε διαταραχές από το αυτόνομο νευρικό σύστημα (ορθοστατική υπόταση, υπεριδρωσία, ανικανότητα)  και ανάλογα οι πολυνευροπάθειες διακρίνονται σε κινητικές, αισθητικές, αυτοάνοσες ή και μικτές.

Αν έχει προσβληθεί μόνο ένα νεύρο, πρόκειται για απλή μονονευρίτιδα, αν έχουν προσβληθεί περισσότερα μεμονωμένα νεύρα, πρόκειται για πολλαπλή μονονευρίτιδα. Τυπικά όμως στις πολυνευροπάθειες η προσβολή είναι ευρύτερη και αφορά όλα τα περιφερικά νεύρα. Αν η προσβολη νωτιαία ρίζα ή νωτιαίες ρίζες πρόκειται για πολυριζονευροπάθεια. Αν η προσβολή αφορά γενικευμένα  τα περιφερικά νεύρα (δίκην γαντιών και καλτσών) πρόκειται για περιφερική πολυνευροπάθεια ενώ αν η προσβολή αφορά τα κεντρικά τμήματα των άκρων, πρόκειται για πολυνευροπάθεια κεντρομελικού τύπου.

Μία άλλη διάκριση των πολυνευροπαθειών είναι βάσει της ανατομικής δομής της βλάβης. Αν έχει προσβληθεί το προστατευτικό μυελινό έλυτρο του νεύρου τότε πρόκειται για αυτομυελινωτική πολυνευροπάθεια και αν έχει προσβληθεί κυρίως οι νευροάξονες πρόκειται για αξονική πολυνευροπάθεια.

Σημασία έχει ο χρόνος εμφάνισης και εξέλιξης των συμπτωμάτων και έτσι χαρακτηρίζεται οξεία πολυνευροπάθεια όταν τα συμπτώματα φτάσουν στο μέγιστο της βαρύτητας τους, μέσα σε 4 μήνες, από την ενάρξη, με επακόλουθο την σταθεροποίηση και την ύφεση. Υποξεία πολυνευροπάθεια όταν εξελίσσεται μεταξύ των 4 και 8 μηνών από την έναρξη των συμπτωμάτων και χρόνια πολυνευροπάθεια αν τα συμπτώματα εξελίσσονται για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο από 2 χρόνια.

Σημαντικότερο όμως χαρακτηριστικό μια πολυνευροπάθειας είναι η αιτία που την προκάλεσε.

Το βασικό σε κάθε πολυνευροπάθεια είναι προσδιορίσει το αίτιο, και η βασική πάθηση που την προκάλεσε. Κάθε πάθηση, που στα συμπτώματα της, είναι και η πολυνευροπάθεια ,συνήθως προκαλεί την χαρακτηριστική κλινική εικόνα και η διάγνωση της και θεραπεία θα περιλαμβάνει και την αντιμετώπιση της πολυνευροπάθειας.

Υπάρχουν πολυνευροπάθειες από τις μεταβολικές παθήσεις. Ο σακχαρώδης διαβήτης, που προκαλεί την χαρακτηριστική διαβητική πολυνευροπάθεια, αυτή εμφανίζεται μετά από χρόνια ύπαρξης της μεταβολικής διαταραχής, ενώ άλλες πολυνευροπάθειες εμφανίζονται  και διαγιγνώσκονται  πολύ πιο πρώιμα από το πρωταρχικό αίτιο.

Μεταβολική
Σακχαρώδης διαβήτης, συνηθέστερη σε άνω των >50χρ., >50% των διαβητικών πάσχουν και παρουσιάζουν νευροπαθητικά συμπτώματα και καθυστερήσεις  στην αγωγή των νεύρων.
Ουραιμία που παρουσιάζουν περίπου το 70% των αιμοκαθαρόμενων  ασθενών.
Πορφυρία
Αμυλοείδωση  εμφανίζει την χρόνια αμυλοειδική πολυνευροπάθεια με παγιδευτικ νευροπάθειες.
Παρανεοπλασματικές
Σε καρκίνωμα, πολλαπλούν μυέλωμα, λέμφωμα, παρά- ή δυσ- πρωτειναιμίες, γαμμαπαθείες. Η πολυνευροπάθεια εκδηλώνεται μήνες ή χρόνια πριν την διάγνωση της κακοήθειας.
Χρόνιες Καλοηθείς Πολυνευροπάθειες των Ηλικιωμένων.
Αισθητικού τύπου, μη προοδευτικές

Ενδροκρινολογικές – Διατροφικές
Αβιταμίνωση:   θειαμίνη, πυριδοξίνη, παντοθενικό οξύ, φολικό οξύ
Αλκοολισμός
Σύνδρομο Δυσαπορρόφησης
Τοξικές
Φαρμακευτικές:  αμυτριπτιλίνη, αμιοδαρόνη, σουλφιράμη, ισονιαζίδη, νιτροφουραντοίνη, χρωραμφενικόλη, φαινυντοϊνη, βινικρισίνη, πλατίνα, λίθιο, θαλιδομίδη.
Βαρέα Μέταλλα:  βισμούθιο, ψευδάργυρος, χαλκός, μόλυβδος, αντιμόνιο, αρσενικό, άλατα θαλίου.
Αγγειϊτιδες    
Οζώδης πολυαρτηρίτιδα, Συστηματικός Ερυθηματώδης Λύκος, ρευματοειδής αρθρίτιδα, κοκκιομάτωση Wegener.
Λοιμώδεις – Φλεγμονώδεις
Landry – Guillain – Barre: αύξηση της συχνότητας με την γενίκευση του αντιγριπικού εμβολιασμού.
Χρονια φλεγμονώδης απομυελιντική πολυριζο-νευροπάθεια.
Chronic inflammatory demyelihated, polyradiculo-neuropathy. CIDP   
Ηπατίτιδα Β
Λοιμώδης μονοπυρήνωση
Διφθερίτιδα
Πολυνευροπάθεια της κρίσιμης νόσου (σε βαρέως πάσχοντες ασθενείς της ΜΕΘ).

Γενετικά Καθοριζόμενες
Αμυλοείδωση, λιποπρωτεϊναιμίες, λευκοδυστροφικές, Ν. Refsum, N. Fαbriθs, N. Tangier, N. Riley-Day.

Ανάλογα με την αιτία, είναι διαφορετικός ο μηχανισμός της προσβολής των περιφερικων  νεύρων. Για π.χ. στον σακχαρώδη διαβήτη, που βλάτει τα αγγεία, η διαβητική πολυνευροπάθεια θα μπορούσε να οφείλεται στην βλάβη – απόφραξη των αγγείων των νεύρων (visum neurorum) ή να είναι αυτοάνοσος όπως γίνεται στη διαβητική μυατροφία (επώδυνη ατροφία του τετρακέφαλου).
Στις αυτοάνοσες επιδράσεις (π.χ. σύνδρομο Guillain - Barre) παθολογικά αντισώματα καταστρέφουν το μυελινό έλυτρο. Το περιφερικό νεύρο μπορεί να βλαφθεί από την χρόνια μηχανική πίεση ή από άμεσο τραυματισμό. Στις κληρονομικές νευροπάθειες τα παθολογικά γονίδια προκαλούν προοδευτική εκφύλιση των νεύρων.

Η διάγνωση βασίζεται στο ιστορικό, στην λεπτομερή κλινική εξέταση και σε κάποιες εργαστηριακές εξετάσεις που θα κριθούν αναγκαίες. Η γενική αίματος, η μέτρηση της γλυκόζης, η εκτίμηση της νεφρικής και ηπατικής λειτουργίας, το ηλεκτρομυογράφημα, και η μελέτη των αισθητικών και κινητικών ταχυτήτων αγωγής των νεύρων και η οσφονωτιαία παρακέντηση ή και η βιοψία περιφερικού νεύρου είναι συνήθως οι απαιτούμενες εξετάσεις.

Η θεραπεία ποικίλει ανάλογα με την αιτία της πολυνευροπάθειας. Στις ελλείψεις βιταμινών και σε κάκιες διατροφικές συνήθειες αρκεί  η χορήγηση βιταμινούχων συσκευασμάτων ή η διόρθωση της διατροφής. Όπως και η διακοπή της κατανάλωσης αλκοόλ.

Στους διαβητικούς, ο καλός έλεγχος της γλυκόζης του αίματος είναι προυπόθεση για τη βελτίωση της κατάστασης των νεύρων.

Στις επώδυνες καταστάσεις χρησιμοποιούνται, αναλγητικά, αντιφλεγμονώδη, νευροληπτικά  φάρμακα όπως και ορισμένα αντιεπιληπτικά ή αντικαταθλιπτικά για την αντιμετώπιση του νευροπαθητικού πόνου.